İnsanın en büyük yanılgılarından biri, kendisini “tamamlanmış” bir varlık sanmasıdır. Oysa beynimiz, her an sessizce şekil değiştiren bir nehir yatağıdır.

Deneyimlerimiz su gibidir; akar, oyuklar bırakır, yeni kanallar açar. Ve biz çoğu zaman, karakter dediğimiz şeyin aslında bu kanalların toplamından ibaret olduğunu unuturuz.

Bir davranışı “ben böyleyim” diye savunurken aslında şunu demiş oluruz:

“Beynim, yıllarca aynı suyun aktığı bir iz bıraktı.”

Ama nehirler yön değiştirebilir; insan da kendi içine dökülen suları yeniden yönlendirebilir.

Eski davranışları bırakmak

İstenmeyen davranışlar çoğu zaman bizim değil, zihnimizin ataletiyle ilgilidir. Bizi birden yükselten öfke, ertelenmiş kararlarımız, tekrar tekrar düştüğümüz aynı çukur… Aslında hepsi, çok uzun zaman önce açılmış bir zihinsel çukurdur.

Fakat antik filozofların söylediği bir gerçek var:

“Karakter, tekrar eden eylemlerin toplamıdır.”

Ve tekrar, zihnin en güçlü ustasıdır.

Zihnin bahçesini şekillendirmek

Nörobilim, modern bir dilde aslında kadim bir gerçeği yeniden dile getiriyor:

Kullandığımız düşünceler yeşerir, terk ettiklerimiz kurur.

Bir davranışı bırakmak, kökünden sökmek değil; ona artık su vermemektir. Duyguların, tepkilerin ve alışkanlıkların da tıpkı bir bahçe gibi budandığında nasıl ferahladığını görmek şaşırtıcıdır. Zihin, terk edilen yolları zamanla siler. Bu tıpkı sahildeki ayak izilerini dalgaların silmesine benzer.

Yeni bağlantılar, yeni benlikler

Her yeni seçim —bir nefeslik duraklama, bir cümleyi inceltme, bir adımı bilinçle atma— aslında kendimize söylediğimiz sessiz bir sözdür:

“Değişebilirim.”

Yeni davranışlar, beynin içindeki karanlık bir ormanda açan küçük patikalar gibidir. Önce ürkek, sonra tanıdık, ardından alışkanlık… Ve nihayet, kişiliğimizin doğal parçası hâline gelir.

Felsefe bize şunu söyler:

"İnsan, kendi tekrarlarının mimarıdır."

Nörobilim ise şöyle:

"Her tekrar, yeni bir bağlantı; her farkındalık, yeni bir yön."

Kendimize dönüşün yolculuğu

Belki de asıl mesele kötü davranışı silmek değil, daha iyi olana yer açmaktır. Çünkü insan, kendisini yok ederek değil; kendisini yeniden tasarlayarak dönüşür.

Bugün, zihninizin içine yeni bir tohum bırakın.

Zihin, ona verdiğiniz her yeni işareti ciddiye alır.

Ve gün gelir, bu küçük adımlar herkesin “karakter” dediği o büyük yapıyı sessizce değiştirir

“Söylediklerinize dikkat edin; düşüncelere dönüşür.

Düşüncelerinize dikkat edin; duygularınıza dönüşür.

Duygularınıza dikkat edin; davranışlarınıza dönüşür.

Davranışlarınıza dikkat edin; alışkanlıklarınıza dönüşür.

Alışkanlıklarınıza dikkat edin; değerlerinize dönüşür.

Değerlerinize dikkat edin; karakterinize dönüşür.”

Mahatma Gandhi