Spilos Dağcılık Başkanı Mehmet Güllüpunar , “Temnos antik kentine geldiğimizde karşılaştığımız manzara içler acısıydı. Temnos definecilerce delik deşik edilmiş, adeta köstebek yuvasına çevrilmişti. Kentin nekropolünde yüzlerce mezar açılmış, yağmalanmıştı. Antik kentin bu duruma gelmesi birkaç günde olacak iş değil. Burada günlerce hatta haftalarca kaçak kazılar yapılmış. Kutsal alan olarak tahmin ettiğimiz yerde sütunlar yeraltından açığa çıkarılmış etrafa yayılmıştı. Kentin akropolünde de derin çukurlar ve adeta tüneller açılmıştı” dedi.
Güllüpınar, “Tarihsel miraslarımıza, kültür varlıklarımıza, doğal güzelliklerimize maalesef sahip çıkmıyoruz. Topraklarımızın altında ve üstünde bulunan değerlerimiz yok ediliyor. Birçok tarihi eser yurtdışına kaçırılıyor. Anadolu’ya ait çok sayıda eser yurtdışında müzelerde sergileniyor. Toplum olarak bu bilince ne zaman erişeceğiz, bu kültürü oluşturabilecek miyiz? Üniversitelerimiz neden bu işe önem verip bilimsel çalışmalara araştırmalara yeterince yönelmezler? Geliniz hep birlikte tarihsel miraslarımıza, kültür varlıklarımıza, doğal güzelliklerimize sahip çıkalım, talan edilmesine, yağmalanmasına duyarsız kalmayalım. Bozalan köyünden başladığımız Doğa Yürüyüşümüzü, “Temnos Antik Kenti” nde verdiğimiz öğle yemeği molasının ardından toplam 16 km yürüyerek sonlandırdık.
Etkinliğe katılan üyelerimize doğaya ve çevreye gösterdikleri duyarlılıktan dolayı teşekkür ederiz” diye konuştu.
Temnos, Ünlü tarihçi Heredot ve coğrafyacı Strabon’a göre MÖ 9.? 7.? Yüzyıllarda Aiolisler tarafından İzmir Körfezinden, Çandarlı Körfezine kadar olan bölgede kurulmuş olan 12 Aiol kentlerinden biridir. Temnos ve Aigai’nin Aiolislerin Yunt Dağlarında kurmuş oldukları iki dağ kenti olduğu söylenmektedir. Kent MÖ 3. YY’da Pergamon krallığına bağlanmış ve Roma egemenliğine girmiştir. Daha sonra bu bölgeye Persler ve Büyük İskender hakim olmuştur. Kentle ilgili 1930’lu yıllarda bir Alman kazı yapmış ancak sonuçları hakkında hiçbir bilgi ve belge bırakmamıştır.
Ayrıca; Bizanslı Stephanos da Temnos'a dair bir kuruluş hikayesini aktarır:"Bu topraklara göçlerle gelenlerin lideri Malaos adlı bir kişidir. Bu önder nereye kent kurayım diye bilicilere sormuş, onlardan şu cevabı almıştır: 'Arabanın dingili nerede kırılırsa orada kentini kur…'”
Dumanlı Dağ’ın eteklerinde bulunan bu yüksek kayalığa çıkan Malaos ne hikmetse bu sarp kayalığın üzerinde geldiğinde arabasının dingili kırılır ve burada kent kurulur!"
