Manisa’nın Gölmarmara ilçesi, tarihi boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yaptı. İlçede doğrudan bir antik kalıntıya rastlanmamış olsa da, yer aldığı Batı Anadolu bölgesi, Luvi kültüründen Perslere, Lidyalılardan Osmanlı’ya kadar uzanan köklü bir geçmişe sahip.
Arkeolojik ve tarihi verilere göre Batı Anadolu’nun en eski ulusal kültürü Luvi kültürüdür ve geçmişi İ.Ö. 2500’lere uzanır. Bu kültürün izlerini taşıyan Lidya uygarlığı, Gediz ve Küçük Menderes nehirleri arasındaki bölgede hüküm sürmüştür. Lidyalılar döneminde Sardes, dönemin en görkemli şehirlerinden biri olurken, paranın ilk kez bu uygarlık tarafından kullanıldığı kabul edilir.
Persler Marmara’da
Lidyalıların ardından bölge Pers İmparatorluğu’nun hâkimiyetine girdi. Ephesos’ta ele geçen bir yazıt, “Maibozanoi” adlı Pers kavminin Gölmarmara civarında yaşadığını ortaya koydu. Bu bulgu, ilçenin antik dönemde önemli bir Pers yerleşimi olduğunu kanıtlıyor.
Perslerin ardından İskender İmparatorluğu ve Bergama Krallığı egemenlik kurdu. Bergama Kralı’nın vasiyetiyle Roma İmparatorluğu’na geçen bölge, Roma döneminde de kültürel ve ekonomik açıdan gelişimini sürdürdü.
Türk Hakimiyeti ve Osmanlı Dönemi
1075’te kurulan Anadolu Selçuklu Devleti ile bölgeye Türkler yerleşmeye başladı. Bir süre Bizans hâkimiyetine girse de, Saruhan Bey 1313’te Manisa merkezli Saruhanoğulları Beyliği’ni kurarak Gölmarmara’yı Türk topraklarına kattı. Osmanlı döneminde Marmara, Saruhan sancağına bağlı bir kaza merkeziydi. Evliya Çelebi’nin kayıtlarında kasabanın 1200 evden oluştuğu, karpuz ve kavununun meşhur olduğu belirtilir.
Milli Mücadele Yılları
Gölmarmara, I. Dünya Savaşı sonrası Yunan işgaline uğradı. İlçe, üç yıl süren işgalin ardından 6 Eylül 1922’de kurtarıldı. Milli Mücadele döneminde Marmara’dan Reşat ve Hüsnü Bey, Alaşehir Kongresi’ne katılarak bölgedeki Kuvayı Milliye teşkilatlanmasına katkı sağladı.
Günümüzde adını, yakınındaki göl ve mermer ocaklarından alan Gölmarmara, bağlı olduğu Akhisar'dan ayrılarak 1987’de ilçe statüsüne kavuştu. Bölge, binlerce yıllık geçmişiyle hem Pers kavmine ev sahipliği yapmış olması hem de Kurtuluş Savaşı’ndaki direniş ruhuyla dikkat çekiyor.
