Gediz Havzası, Türkiye’nin su kaynakları açısından kritik bölgelerinden biri olarak öne çıkıyor. Tarım, sanayi ve kentsel faaliyetlerin yoğun olduğu havzada su miktarı ve kalitesi üzerindeki baskılar artıyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Uzmanı Osman Şerif Gültekin, havzanın mevcut durumu ve gelecekteki projeksiyonlarıyla ilgili kapsamlı bir sunum yaptı.
Gediz Havzası’nda durum
Gültekin, Gediz Havzası’nın 17 bin km²’lik bir alanı kapladığını, bunun Türkiye’nin yaklaşık yüzde 2’sine denk geldiğini belirtti. Havzanın yüzde 64’ü Manisa, yüzde 12’si İzmir, geri kalan kısmı ise Uşak, Kütahya, Denizli, Balıkesir ve Aydın illerinde yer alıyor. Havzada içme suyu arıtma tesislerinin sayısı İzmir’de 3, Kütahya ve Uşak’ta 1’er, Manisa’da ise 103 olarak kaydedildi.
Bazı bölgeler risk altında!
Havzada bazı bölgeler özellikle su miktarı ve kalitesi açısından risk altında. Nifçayı tarım ve kentsel endüstriyel deşarjların yoğun olduğu bir nokta olarak öne çıkarken, Gediz Deltası’nda su baskısı devam ediyor. Gölmarmara Gölü, aşırı su çekimi ve kuraklık nedeniyle kurumuş durumda.
Kula Kaynar Deresi taşkın riski taşırken, Demirköprü Barajı balık çiftlikleri, tarım ve hayvancılık faaliyetlerinden etkileniyor. Gediz Ana Kolu ise kentsel, endüstriyel ve tarımsal baskılarla sıcak nokta olarak belirlendi.
Sıcaklık ve yağış durumlarını ele aldı
Sıcaklık ve yağış durumlarını ele alan Gültekin, “Türkiye genelinde ve havzamızda uzun dönem ortalama sıcaklık 13.9, Havza'da 16 derece oluyor. 2024 yılı gözlem alan ortalama sıcaklığın 15.6 derece Havza'da 16.6 derece oluyor. Uzun dönem ortalama yıllık yağışın 573.4 mm, Havza'da 546 mm. 2024 yılı yıllık toplam yağışın azaldığını, 537.2'ye düştüğünü, Havza'da 411.5'e düştüğünü belirledik. Kuraklık durumuna bakacak olursak 2020, 2022 ve 2024 yıllarında kuraklık yoğun kuraklığın yaşandığı söylenebilir. 2023'ün daha yoğun geçtiğini söyleyebiliriz. 2025 yılı özelinde bakacak olursak kuraklık haritasına göre havzada şiddetli orta kuraklık yaşandığı görülmektedir. Suyu yağışlarının değerlendirmesine bakacak olursak son bir yılda ülke 2025 yılı su yılı yağışları normallerin yüzde 26 altında. Geçen yıla göre bu oran yüzde 28 azaldı. Gediz Havzası’nda 2025 su yılında yağışlar yüzde 20 oranında azaldı. Kuraklık çalışmalarımız, kuraklık yönetim planlarının hazırlanması çalışmaları kapsamında havzada 34 adet tedbir belirlendi ve bu tedbirlerin uygulanması durumunda 557 hektometre küp su kazanımının olacağı hesap edildi” dedi.
“2100 yılına kadar sıcaklık 3,9 derece artacak”
İklim değişikliğinin geleceğe etkisinden de bahseden Gültekin, sözlerini şöyle tamamladı: “Bu iklim değişikliğinin su kaynaklarının etkisi özelinde 2100 yılına kadar ortalama sıcaklıkların 6 derece artacağı, yıllık toplam yağışların yüzde 10 oranında azalacağı, kullanılabilir su miktarının yüzde 25 oranında azalacağı, yaz günleri sayısının 44'e çıkacağı, ardışık kurak günlerde 15 günlük bir artış olacağı, karla kaplı alanlarda ise yüzde 44'lük bir azalma olacağı belirlendi. Gediz Havzası iklimi ve iklim projeksiyonlarına bakıldığında ise 2100 yılına kadar 3.91 derece ortalama sıcaklık artışı bekleniyor. Yıllık toplam yağışlarda yüzde 22.7 oranında azalma, kurak günlerde ise 19 günlük bir artış bekleniyor. 2100 yılına kadar öngörülen durum bu.”
