Türkiye gözlerini 6 Şubat sabahı saat 4.17'de 7,7 şiddetindeki deprem haberleriyle açtı. 10 ili etkileyen depremle ilgili son dakika gelişmeler takip edilirken Kahramanmaraş'ta saat 13.24'te 7,6 şiddetinde ikinci büyük deprem meydana geldi. Resmi rakamlara göre 7 bine yakın binanın yıkılması sonrasında depreme dayanıklı binaların önemi bir kez daha anlaşılmış oldu. Pek çok vatandaş bina sağlamlık testinin nasıl yapıldığını ve karot testinin ne demek olduğunu merak ediyor. Deprem korkusu yaşayan vatandaşlar binalarının sağlamlık durumunu öğrenmek için ölçümler yapmak istiyor.
BİR BİNANIN DEPREME DAYANIKLI OLDUĞU NASIL ANLAŞILIR?
Binaya tahribat vermeden sismik alet yardımıyla bazı testler yapılıyor. Yapı uzmanları özellikle ellerindeki sismik cihazı duvarın uygun bir yerinden betona dayayıp titreşimleri dinleyebiliyor. Elde edilen bu veriler sisteme yükleniyor ve burada karşılaştırmalar gerçekleştiriliyor. Ayrıca deprem yönetmeliğine göre C20’nin altında bulunan kolonlar riskli gruba giriyor.
Böyle bir tablo bir ihbar kabul ediliyor ve betondan numune alımı yapılıp binanın depreme dayanıklılığıyla ilgili gerçek sonuç ortaya konuyor. Bunun yanı sıra binaların sağlamlık testinin yanında beton içindeki demirlere de göz atılabiliyor. Demirlerin nervürlü olmasına özellikle dikkat edilmekte. Ayrıca riskli olduğu kesinleşen binalar için boşaltım gerçekleştiriliyor ve çabucak yıkım işlemleri başlatılıyor. Bu yöntemlerle binaların güvenlik oranları belli olmuş oluyor.
DEPREMDE DAYANIKLI BİNALARIN ÖZELLİKLERİ
-Binanın yaşı
-Zemin durumu
-Onaylanan projeye uygunluk
-Kiriş ve kolon durumu
-Binadaki rutubet durumu
Depreme dayanıklı bir yapının tasarlanması için işinin ehli bir mimar ve mühendisler tarafından oluşturulması gerekir. Özellikle kat planına uygun inşa edilmeyen yapılar sıklıkla karşılaşılan durumlardandır.
Bir biranın dayanıklı olmasını sağlayan önemli faktörlerden birisi suya karşı korunaklı olmasıdır. Doğru bir şekilde tasarlanmış su yalıtımlı binaları depreme karşı koruyan faktörlerden.
İnşaat esnasında kullanılan demir, çelik ve beton gibi malzemelerin kalitesi ile bu konuda yapılan denetlemeler depreme dayanıklılık konusunda bir evin en kritik faktörüdür.
Bir binayı uzun süre taşıyan ve ayakta tutan kolonlardır. İnşaat işlemine geçilmeden önce yapılan zemin incelemeleri ile depreme dayanıklı yapıların oluşturulmasında ihmal edilmemesi gereken önemli konulardan birisidir.
Ayrıca, evlerin kolonlarının kontrol edilmesi de önemli bir detaydır. Kolonlarda bir çatlak veya alanın daha verimli kullanılması için kesilen bir kolon bölümü varsa binanın temelinde inceleme yapılmalıdır.
İnşa edilmiş bir bina yakın bir zamanda bir deprem geçirmişse yapı için bir hasar raporu çıkarılmalıdır. Bu rapor, binanın ne durumda olduğunu ve bakıma ihtiyacı olup olmadığını belli eder.
İnşa edilmiş ve bir süredir kullanılan bir binanın depreme dayanıklılık kontrollerinden geçmiş olması ve sağlamlığının test edilmesi belirleyici unsurlardandır.
Gelişen teknoloji ile beraber bazı binalara darbe emici sistemler kazandırıldı. Tıpkı motorlu taşıtlarda istenmeyen sarsıntıları kontrol eden amortisörler gibi darbe emiciler de kinetik enerjiyi bir hidrolik sıvı tarafından emilen ısı enerjisine dönüştürüyor ve sarsıntıları azaltıyor.
Yeni tekniklerden birisi olan deprem yalıtımından bina temeli ile üstyapı arasına esnek nitelikte izolatörler yerleştirilir ve bina depremin etkilerini esneyerek atlatır. Yalıtım sistemi için bina çelik, lastik ve kurşundan yapılan esnek yastıklar üzerine inşa edilir böylece deprem sarsıntısı geldiğinde bu yastıklar esner ve binanın üst yapısına yapacağı deformasyon sınırlı kalır.
Japon mühendislerin geliştirdikleri deprem yalıtımı sistemi başka bir değişle binanın hava yastıkları üzerine kaldırılmasına benzetilir.
