YAZI DİZİSİ: EMRE HALİL ESENKAYA
Türkiye’de yaklaşık 4 milyon yabancı yaşıyor. Bu sayının yaklaşık 169 binini Afganistan vatandaşları oluşturuyor. ‘Mülteci Hayatlar’ın bu bölümünde Afganistan’dan Türkiye’ye gelmiş avukat Mohammad Amin Akbar ve önce Afganistan’dan İran’a gitmiş sonra da Türkiye’ye gelmiş olan istihbaratçı Mohammad Raza Yakobi’nin hikayeleri sizlerle buluşuyor. Savaş, yoksulluk ve siyasi sebeplerden dolayı ülkelerini terk etmiş ve Türkiye’ye sığınmış iki Afgan mülteciyi bir de onların gözünden dinleyelim.
Mohammad Amin Akbar, Afganistan’ın kuzey bölgesinde bulunan Tahar’dan 2 sene önce Türkiye’ye gelmiş. Birleşmiş Milletler’in (BM) yönlendirmesiyle Manisa’ya gelen 55 yaşındaki Mohammad Amin Akbar, eşi ve 4 çocuğuyla Akpınar Mahallesi’nde yaşıyor. Akbar: “Afganistan’da avukatlık yapıyordum. Savaş yüzünden ülkemi terk etmek zorunda kaldım. Kendim de Afganistan’da bulunmak istemiyordum. Çünkü Afganistan’da eğitim sistemi çökmüş durumda. Çocuklarımın iyi eğitim alabilmesi için Afganistan’dan ayrılmamız gerekiyordu” dedi.
“TÜRK HALKINDAN VE DEVLETİNDEN ÇOK MEMNUNUZ”
Birçok kentte mülteci ve sığınmacılardan dolayı sorunlar çıktığına medyada sıkça rastlıyoruz. Bu sorunlar da o kentlerde yaşayan yurttaşların mülteci ve sığınmacılara mesafeli yaklaşmalarına sebep oluyor. Manisa’da henüz böyle bir sorunla karşılaşmasak bile Manisa halkının bir bölümü de Türkiye’deki sorunları görüp mülteci ve sığınmacılara mesafeli yaklaşmayı tercih ediyor. Tüm bunlara rağmen Türkiye’de kötü bir davranış görmediklerini aktaran Akbar: “Manisa’dan ve Türkiye’den çok memnunum. Buraya gelmeyi kendim seçmedim BM yönlendirmesiyle geldim fakat hiç pişman olmadım. Türk halkı ve devletinden kötü bir muamele görmedik hiçbir zaman. İnsanlar bizi istemiyor gibi davranmadılar” ifadelerini kullandı.
ÇALIŞMA İZNİNİN OLMAYIŞI MÜLTECİLERİN EN BÜYÜK DERDİ
Birçok mülteci çalışma izinlerinin olmamasından dolayı şikayetçi. Çalışma izni olan sığınmacıları bile çalıştırmaktan çekinen birçok işverenin olduğu ülkemizde, çalışma izni olmayan mültecilerin iş bulma imkanı yok denecek kadar az. Hayatlarını devam ettirebilmek için çalışmak zorunda olan mülteciler, çalışma haklarının bulunmamasını en büyük problemleri olarak anlatıyorlar. Afganistan’da yaşarken avukatlık yaparak hayatını sürdüren Akbar: “Türkiye bize çalışma izni vermediği için çalışamıyoruz. Mesleğimi zaten yapamıyorum çünkü her ülkenin hukuk sistemi farklı. Ama başka iş yapmama da izin verilmiyor. Rızkımızı çıkarmak için yine de çalışmak zorundayız” diye konuştu.
“EMLAKÇILARDAN YANA SIKINTILAR YAŞIYORUZ”
Manisa’da ev kiralarken dışlandıklarını ifade eden Akbar: “Hayat şartları yaşamımızı zorlaştırıyor. En başta emlakçılardan dolayı sıkıntılar yaşıyoruz. Yabancı olduğumuz için dışlanıyoruz. Kolay kolay ev kiralamıyorlar. Kiralasalar bile Türk vatandaşlara göre daha fazla para ödüyoruz” dedi.
“ÇOCUKLARIMIN GELECEĞİ İÇİN AFGANİSTAN’I TERK ETTİM”
Afganistan’da savaş ve yoksulluktan başka bir şeyin kalmadığını aktaran Mohammad Amin Akbar, memleketine dönmeyi düşünmediği söyledi. Türkiye’de mutlu olduklarını beyan eden Akbar: “Afganistan’a dönmeyi şu an hiç düşünmüyorum. Çünkü orası çok karışık. Afganistan’da can güvenliğimiz yok. Afganistan’da huzurumuz yoktu. Özellikle çocuklarım geleceği için Afganistan’ı terk ettim. Türkiye’de yaşamaktan çok mutluyuz. Buradan başka bir ülkeye gitmeyi düşünmüyoruz” ifadelerini kullandı.
“BURADA GÜVENLİYİZ FAKAT KAYGILIYIZ”
Türkiye’de güvenli bir yaşam sürdüklerini anlatan Akbar, yine de gelecekten kaygılı olduklarını dile getirdi. Birçok sorunları olduğunu fakat BM’nin bu sorunlara çözüm üretmediğini belirten Akbar: “Emniyet konusunda herhangi bir sıkıntımız yok içimiz rahat. Ama gelecek için umudumuz yok. Bizi soran yok. Problemlerimizi çözen yok. Bu yüzden gelecek için kaygılıyız” diye konuştu.
İRAN’DA 19 SENE TÜRKİYE’DE 5 SENE
Mohammad Raza Yakobi, Afganistan’ın başkenti Kabil’de doğmuş. 24 senedir Afganistan’a ayak basmayan Yakobi, uzun yıllar Afganistan İstihbarat Servisi’nde çalışmış. Afganistan’ı siyasi baskılar yüzünden terk etmek zorunda kalan Yakobi: “Uzun yıllar Afganistan İstihbarat Servisi’nde çalıştım. Oradaki siyasi baskılardan dolayı Afganistan’dan çıkmak zorunda kaldım. Yaklaşık 24 sene önce Afganistan’ı terk ettim. Oradan İran’a Tahran’a geçtim. Yaklaşık 5 senedir Türkiye’deyim. 5 çocuğum ve eşimle birlikte Yeni Mahalle’de yaşıyorum” diye konuştu.
“TÜRKİYE’DEN DÖNME ŞANSIM YOK!”
Afganistan’da siyasi, İran’da ise dini anlaşmazlıklardan dolayı Türkiye’den dönme şansı olmadığını aktaran Yakobi: “Afganistan’a dönme şansım yok. İran’a da dönemem. Afganistan’a siyasi sebeplerden dolayı, İran’a da dini sebeplerden dolayı dönemem. İran’ın yönetimi ve halkının çoğunluğu Şii mezhebinden ben Hanefi’yim. Çocuklarım İran’da büyüdü, çoğu Afganistan’ı görmedi. Afganistan’da ailemden sadece annem ve kardeşim kaldı. Onları da getirmeye çalışıyorum ama daha getiremedim” dedi.
İZİNSİZ ÇALIŞANA 2 BİN LİRA CEZA
Mültecilerin çalışma izni olmaması konusundan Mohammad Raza Yakobi de şikayetçi oldu. Çalışmaya ihtiyaçları olduğunu fakat izinleri olmadığı için çalışmadıklarını söyleyen Yakobi: “Bizim çalışma iznimiz yok. Çalışırken yakalanırsak 2 bin lira ceza kesiliyor. Devlet sürekli biz çalışıyor muyuz diye kontrol etmiyor ama denetim esnasında denk gelirlerse ceza kesiyorlar. Bu yüzden rahatça bir yerde çalışamıyoruz. Çalışma iznimiz olursa yaşam şartlarımız daha iyi olacaktır” ifadelerini kullandı.
“BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GÖREVİNİ YAPMIYOR”
Türkiye’deki bütün mülteciler BM sorumluluğu altında. Mültecilerin sorunlarıyla ilgilenmesi gereken kurum olan BM, birçok mülteciye göre sorunları çözemiyor. Mohammad Raza Yakobi bu durumdan rahatsızlığını dile getirdi. Yakobi: “Bizim bütün durumumuzdan Birleşmiş Milletler (BM) sorumlu. Fakat BM tarafından hiçbir icraat göremiyoruz. Ne zaman oradan bir problemimizi söylesek bizleri önemsemiyorlar. Verdikleri tek cevap ‘bizim elimizden bir şey gelmiyor’ oluyor. Burada bize yaratılan tüm imkanlar Türkiye sayesinde. Özellikle çocuklarımızın okullarında onlara Türklerden daha farklı davranılmıyor. Türkiye’de oturma izni TC kimliği verilirse çok daha mutlu oluruz” diye konuştu.
“EV ARAMAK EN BÜYÜK PROBLEM”
Ev kiralama da ve emlakçıların tutumu mültecilerin en büyük sorunu olarak göze çarpıyor. Konuştuğum her mültecinin ortak sorunu ne yazık ki kalacak yer bulmada zorluk çekmeleri. Yakobi, 5 senedir Türkiye’de yaşamasına rağmen hala bu sorunu yaşadığını söyleyerek: “En büyük problemimiz ev aramak. Normalde yabancılara ev kiralamıyorlar. Ben yaklaşık 5 senedir buradayım ve bu problemi hala yaşıyorum. Mesela şimdi elektriği kendi üzerimize alamıyoruz. Yaklaşık 3 ay önce böyle bir kural çıktı. Sadece bir Türk elektriği üstüne alabiliyor” ifadelerini kullandı.
MANİSA GÖÇ İDARESİ İZİN KONUSUNDA ESNEK DAVRANIYOR
Mülteciler, yaşadıkları şehrin dışına çıkmak istediklerinde Göç İdaresi’nden izin almak zorundalar. Bazı şehirlerde izin konusunda çok katı davranılsa da, Manisa İl Göç İdaresi mültecilere izin verme konusunda anlayışlı davranıyor. Bu durumdan memnun olduğunu dile getiren Yakobi: “Şehir dışına önemli bir şey olmadıkça çıkmamızı istemiyorlar. Ama gidip izin istediğimizde izin veriyorlar bu konuda zorluk çıkarmıyorlar. Biz Manisa İl Göç İdaresi ile hiç sıkıntı yaşamadık ama yeni gelenler için biraz problemler olmuş. Kimlikleri hemen teslim edilemiyormuş” dedi.
“KEŞKE TÜRKİYE’YE DAHA ERKEN GELSEYDİM”
Türkiye’de yaşadığı hayattan çok memnun olan Yakobi, 24 sene önce Afganistan’dan İran’a gitmek yerine Türkiye’ye gelmenin daha iyi bir fikir olduğunu düşünüyor. Türk halkının tutumundan ve devletin ilgilisine teşekkür eden Yakobi: “Türk halkından kötü bir yaklaşım görmedim hiç. Gayet iyi anlaştığım Türk arkadaşlarım da var. Ev sahibiyle aramız çok iyi. Evden çıkmamızı hiç istemiyor. Çünkü bizler burada olabildiğince uyumlu davranmaya çalışıyoruz. Türkler de bunu görüyor ve ona göre davranıyor. Türkiye’den çok memnunum. Başka bir ülkeye gitmek istemiyorum çünkü burayı çok seviyorum. Ara sıra düşünüyorum neden 20 sene İran’da yaşadım Türkiye’ye gelmedim diye. Ama geleceğimiz için yine de kaygılıyız. En azından bizlere çalışma izni için müsaade etsinler. Ben dükkan açmayı düşünüyorum fakat çalışma iznim olmadığı için açamıyorum. Sermayesi olan insanlar bu konuda biraz çekiniyor. Parası var iş kuramıyor bu da bizleri biraz tedirgin ediyor. Biz belli bir yaşa geldik ama genç çocuklarımız çalışabilirse biz çok mutlu oluruz” diye konuştu.
