Mardin'in Derik ilçesinde art arda meydana gelen, 1 polis memurunun şehit olduğu ve 19 kişinin yaşamını yitirdiği iki kazaya ilişkin hazırlanan bilirkişi raporunda kazaya müdahale eden kamu görevlilerinin kusuru olmadığı, kazanın her iki tır ve sürücülerinden kaynaklanan ihmaller zinciri sonucu meydana geldiği belirtildi.
Derik ilçesinin Üçyol mevkisinde 20 Ağustos'ta kaza yapan araçlara müdahale edenlere tırın çarptığı olayla ilgili yürütülen soruşturma kapsamında bilirkişi raporu tamamlandı. Raporda, ilk kazada U.G. idaresindeki tırın kaldırımda yürüyen 4 kişiye çarptığı ve olayda 4 kişinin yaşamını yitirdiği belirtildi. İkinci kazanın ise Y.Ş. yönetimindeki tırın ilk kazada yaralananlara yardım için toplanan vatandaşlara çarpması sonucu meydana geldiği belirtilen raporda, 16 kişinin de bu olayda hayatını kaybettiği kaydedildi.
YOLDA BÜTÜN UYARICI LEVHALAR ASILI DURUMDA
Bilirkişi raporunda trafik kazasının 47-75 il yolunun (Mazıdağı-Derik yolu) Derik merkezinden geçen kısmında meydana geldiği ifade edildi. Yolun zemininin asfalt kaplama olduğu, yol şerit çizgisinin bulunduğu, yolda çalışma olduğundan bölünmüş yolun Derik istikametinin iki yönlü olarak kullanıldığı kaydedilen raporda, "Trafik akışının Derik istikametine iki yönlü olarak verildiği, iki yönlü yerde gerekli trafik işaret ve levhaların bulunduğu, araçların kaza mahalline geldiği istikamette 6,1 kilometrelik eğim bulunduğu, yol üzerinde eğimin yüzde 10 olduğunun trafik levhaları ile belirtildiği, hız limitinin çalışma yapılan alanda 30 km/s'e (kilometre/saat) düşürüldüğü ve buna dair hız tahdit levhasının bulunduğu tespit edildi." bilgisine yer verildi.
İLK KAZAYA KARIŞAN TIRDA 278 KİLOGRAM YÜK FAZLALIĞI TESPİT EDİLDİ
İlk kazaya karışan U.G'nin idaresindeki tırın yük ağırlığının 27 bin 60 kilogram olduğu ancak yarı römork ile taşıyabileceği azami yükün 26 bin 782 kilogram olarak tespit edildiği belirtilen raporda, araçta 278 kilogram fazla yükün bulunduğu, ikinci kazaya karışan tırda ise tonaj aşımının bulunmadığı kaydedildi.
ARAÇLARIN TAKOGRAFLARI İNCELENDİ
Bilirkişi raporunda kazaya karışan iki tırın takograf (hızölçer) cihazlarıyla ilgili de inceleme yapıldığı ifade edildi. Raporda, ilk kazadaki tırın takograf cihazlarıyla ilgili şu değerlendirme yer aldı: "Tırların takograf incelemelerinde, kazaya karışan ilk tırın parçalanan ve elektrik aksamı zarar gören cihaz, takograf teknisyeni eşliğinde söküldüğünde içerisinde sürücü kartının bulunmadığı, dolayısıyla araçtan 24 saatlik sürücü bilgileri alınamadığı, bunun yerine takografın sürücüsüz olarak kaydettiği verilerin çıktıları alındığı, ilgili takografın 24 saatlik araç çıktısında aracın 83 kilometre yol aldığı görüldü. Takograftan alınan 24 saatlik araç çıktısında 11 saat 26 dakika sürüş bilgisi, 12 saat 34 dakika çalışma bilgisi göründüğü, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 49'uncu maddesine göre ticari amaçla yük ve yolcu taşıyan araçların sürücülerinin 24 saatte en fazla 9 saat araç kullanabildiği, araçtan alınan 24 saatlik araç çıktısında 11 saat 26 dakika sürüş göründüğü ancak bu 11 saat 26 dakikalık sürüşün takografta sürücü kartı bulunmadığından sadece U.G. mi yoksa U.G. ile başka sürücülere mi ait olduğunun tespit edilemediği belirlendi."
Olay yerinde yapılan incelemede ilk tırın kaza anındaki hızının 126 km/s (kilometre/saat) olduğu ifade edilen raporda, şöyle denildi:
"Araç üzerinde yapılan incelemede fren sisteminin eski teknoloji ürünü olan kampanalı fren sistemi olduğu tespit edilmiştir. Fren sistemi kampanalı olan araçları kullanan sürücülerin özellikle yüklü bir şekilde eğimli yollardan inerken aracı düşük viteste kullanmaları, vites yükseltmeden motor freni ile ilerlemeleri ve sık sık frene basarak fren sisteminin aşırı ısınarak devre dışı kalmasına sebep olmaması gerekmektedir. Somut olayda üzerinde 27 bin 60 kilogram yük bulunan çekicinin kaza mahallinin 6,1 kilometre gerisinde başlayan eğimli yola girmeden önce (yüzde 10 eğim levhası mevcut) vites küçültmesi, küçülen vitesin motora yaptığı baskıyla çok az da frene basarak rampayı inmesi gerekirdi ancak sürücünün kullanım hatası yaptığı yüklü bir şekilde eğimli yolda kaza yerine yaklaşana kadar yüksek viteste ve yolun icap ve şartlarına uymayan bir hızda frene bas çek yaparak ilerlediği, kampanalı fren sisteminin aşırı ısınarak devre dışı kalmasına neden olduğu anlaşılmaktadır."
İKİNCİ KAZAYA KARIŞAN TIRIN TAKOGRAFINDA SÜRÜCÜ KART BULUNMADI
Kazaya karışan ikinci tırın takograf incelemesinde, parçalanan ve elektrik aksamı zarar gören cihazın, teknisyen eşliğinde araçtan söküldüğü belirtilen raporda, cihaz içerisinde sürücü kartının bulunmadığı, takografın "out" konumunda olduğu, dolayısıyla araçtan 24 saatlik sürücü bilgilerinin alınamadığı, bunun yerine takografın sürücüsüz olarak kaydettiği verilerin çıktıları alındığı ifade edildi. Takograftan alınan 24 saatlik araç çıktısında 11 saat 1 dakika sürüş bilgisi, 1 saat 45 dakika çalışma ve 11 saat 14 dakika dinlenme bilgisi göründüğü kaydedilen raporda, tırdan alınan 24 saatlik araç çıktısında 11 saat 1 dakikalık sürüş görünmesine rağmen aracın takograf kayıtlarında kilometre bilgisinin değişmediği ve "0" kilometre yol aldığının görüldüğü belirtildi.
Takograflardan hız-zaman grafiği çıktısı alınamadığı ancak somut olayda Kent Güvenlik Yönetim Sistemi görüntülerinden aracın kaza yerine yaklaşırken yapmış olduğu ortalama hızın hesaplanabildiği, 2,6 kilometre yoldaki ortalama hızının 126 km/s olduğunun tespit edildiği belirtilen raporda, şu ifadeler yer aldı: "Araç üzerinde yapılan incelemede fren sisteminin eski teknoloji ürünü olan kampanalı fren sistemi olduğu tespit edilmiştir. Fren sistemi kampanalı olan araçları kullanan sürücülerin özellikle yüklü bir şekilde eğimli yollardan inerken aracı düşük viteste kullanmaları, vites yükseltmeden motor freni ile ilerlemeleri ve sık sık frene basarak fren sisteminin aşırı ısınarak devre dışı kalmasına sebep olmaması gerekmektedir.
Kaza sonrası otoparka çekilen çekici ve yarı römork incelendiğinde, aracın yarı römorkuna giden ve römorktaki fren sisteminin çalışmasını sağlayan hava hortumunun plastik kelepçeyle sıkılmak suretiyle devre dışı bırakıldığı yani çekicinin kaza mahalline gelirken sadece çekici kısmının fren sisteminin çalıştığı, yarı römorkun fren sisteminin çalışmadığı anlaşılmaktadır. Bu hortumun devre dışı bırakılması yarı römorkun freninin çalışmasını engellediği gibi imdat freninin de çalışmasını engellemektedir."
SÜRÜCÜNÜN ZORUNLU SRC VE PSİKOTEKNİK BELGELERİ EKSİK
Raporda ayrıca ilk kazaya karışan tır sürücüsü U.G'nin Karayolu Taşıma Kanununa göre ticari araç kullanmaya yarayan Mesleki Yeterlilik Belgesi (SRC) ve aynı kanuna göre zorunlu olan psikoteknik değerlendirme belgesinin bulunmadığı, ikinci kazaya karışan sürücünün ise hem SRC'sinin hem de psikoteknik değerlendirme belgesinin bulunduğu kaydedildi.
TIRLARIN BİRİ 126, DİĞERİ125 KM/S HIZLA KAZA MAHALLİNE GİRMİŞ
Raporun sonuç ve kanaat bölümünde, tır sürücüsü U.G'nin üzerinde 27 ton gübre yüküyle Mazıdağı ilçesinden Derik ilçesine seyri sırasında kaza yerine 6,1 kilometre mesafede bulunan yüzde 10 eğimli yola girdiği, seyri sırasında kullanım hatası yaparak çekicinin fren sistemi elemanlarının aşırı ısınarak devre dışı kalmasına neden olduğu belirtildi. Fren sistemi aşırı ısınmaktan devre dışı kalmış aracın 126 km/s hızla kaza mahallinde bulunan kavşağa giriş yaptığı bilgisine yer verilen raporda, "O esnada önüne çıkan araçlara (ışıkta beklemekteyken yeşil ışıkla birlikte hareket haline geçen 3 araç) çarpmamak için direksiyon hakimiyetini kaybetmesi ve yoldan çıkarak kaldırımda yürüyen ve yol dışında bulunan 4 adet yayaya çarparak ölümüne neden olduğu tespit edilmiştir." denildi.
İlk kazadan 33 dakika sonra tır sürücüsü Y.Ş'nin de üzerinde 26 ton gübre yüküyle ilk kaza yapan araçla aynı istikametten Derik ilçesi istikametine seyri sırasında kaza yerine 6,1 kilometre mesafede bulunan yüzde 10 eğimli yola girdiği, seyri sırasında kullanım hatası yaptığı kaydedildi.Raporda şu değerlendirmeye yer verildi:
"Çekicinin fren sistemi elemanlarının aşırı ısınarak devre dışı kalmasına neden olduğu, fren sistem elemanları aşırı ısınmaktan devre dışı kalmış aracın ortalama 125 km/s hızla kaza mahallinin 373 metre gerisindeki viraja geldiğinde yarı römorkun sağ lastiklerinin kaldırım bordur taşlarına çarptığı, çarpmanın etkisiyle lastiklerin patladığı, ilk kazada yaralananlara yardım amacıyla gelen vatandaşlar ve görevli kamu görevlilerinin patlama sesiyle sağa sola kaçışmaya başladığı, araç sürücüsü B.T'in de sesi duyarak aracıyla kaçmaya çalıştığı, kaçarken yol kenarından bir yayanın aracın önüne doğru koştuğu, B.T'nin frene bastığı ancak yayaya çarptığı, yayanın yere düştüğü, daha sonra Y.Ş. idaresindeki çekicinin B.T. idaresindeki araca, yere düşen yayaya ve olay yerinde bulunan vatandaşlara ve kamu görevlileri ile araçlara çarparak yoldan çıktığı ve bir iş yerine çarparak durduğu tespit edilmiştir.
"Raporun son kısmında ise art arda yaşanan iki kazada, gübre yüklü iki tırın sürücüsünün seyir sırasında kullanım hatası yaptığı, yola gereken dikkati vermediği, uyarı levhalarını dikkate almadığı, yüksek viteste rampayı inmeye çalışırken hızdan kaynaklı olarak frene "bas çek" yaparak kampanalı fren sistemi elemanlarının aşırı ısınmasına ve devre dışı kalmasına neden olduğu belirtildi. Raporun "kamu görevlileri ile kurumlar açısından" kısmında ise şu değerlendirme yapıldı: "İlk kazadan sonra olay yerine intikal eden görevlilerin olay yerine şerit çektiği, gerekli işaretlemelerin yapıldığı, üzerinde resmi yelek bulunan iki görevlinin trafiği tanzim ederek gelen araçları ikaz ettiği anlaşılmaktadır. Bu haliyle kazaya müdahale eden kamu görevlilerinin kazanın oluşumuna etki eden herhangi bir kural ihlalleri ile ihmallerinin bulunmadığı görüş ve kanaatine varılmıştır." AA
