Hazine ve Maliye Bakanlığı, kayıt dışı ekonomiyle mücadelede yapay zeka destekli denetim dönemini resmen başlattı. Vergi Denetim Kurulu (VDK) tarafından geliştirilen Kuruluş Gözetimli Analiz (KURGAN) Sistemi, sahte fatura düzenleyen veya bu tür belgeleri kullanan firmaları tespit etmek için aktif hale getirildi.
Sistem, sadece riskli görülen alım satım işlemlerini analiz ederek ekonomideki kayıt dışılığı azaltmayı hedefliyor. KURGAN’ın yaptığı ilk analizlerde, iki yılda toplam 578 milyar liralık işlem riskli olarak belirlendi.
KURGAN Sistemi Sahte Faturaya Karşı Devrede
1 Ekim itibarıyla devreye alınan KURGAN Sistemi, alım satım işlemlerini cari veriler üzerinden değerlendiriyor. Sistem, yapay zeka algoritmalarıyla işlemlerin gerçekliğini analiz ederek, sahte belge şüphesi taşıyan ticari hareketleri kısa sürede tespit ediyor.
Böylece sahte fatura düzenleyen kişi ve işletmelerin tespiti hızlanırken, dürüst mükelleflerin işlemlerinde gereksiz denetimlere maruz kalmasının önüne geçiliyor.
578 Milyar Liralık İşlem Riskli Bulundu
VDK’nın açıkladığı verilere göre, sistemin geçmişe dönük analizlerinde:
- 2023 yılı için 8 bin 753 satıcı ve 35 bin 901 alıcıya ait 190 milyar liralık,
- 2024 yılı için 11 bin 530 satıcı ve 52 bin 557 alıcıya ait 389 milyar liralık işlem riskli bulundu.
- Mükerrer işlemler çıkarıldığında, iki yılda toplam 578 milyar lira tutarında işlem risk analizine takıldı.
Mükelleflere Bilgilendirme Yazıları Gönderildi
KURGAN Sistemi’nin tespit ettiği riskli işlemlere ilişkin olarak, alıcı mükelleflere yazı gönderilerek bilgi talep edilmeye başlandı.
Bu kapsamda, 70 binin üzerinde yazı alıcı firmalara ulaştırıldı. Bu yazılarla amaç, olası bir denetim öncesinde mükelleflerin risk durumlarına ilişkin bilgilendirme yapmak ve hatalı kayıtların düzeltilmesini sağlamak.
Mali Müşavirler Rehberlik Edecek
Vergi Denetim Kurulu, riskli işlemleri tespit edilen mükelleflerin mali müşavirlerine de bilgilendirme yazıları gönderdi.
Bu uygulama, müşavirlere cezai bir sorumluluk yüklemiyor; aksine, mükellefleri bilinçlendirme ve gönüllü düzeltme sürecine rehberlik etme amacını taşıyor.
Kayıtları Düzeltme Fırsatı Sunuluyor
KURGAN sistemi tarafından tespit edilen işlemler, yalnızca “riskli” olarak sınıflandırılıyor. Bu durum, alıcı veya satıcının otomatik olarak “sahte belge düzenleyicisi” ya da “kullanıcısı” olduğu anlamına gelmiyor.
Sistemin gönderdiği uyarılar sayesinde, mükellefler yanlış veya farkında olmadan yapılan hatalı işlemleri düzeltme imkânı buluyor.
“Amaç Ceza Değil, Gönüllü Uyumu Artırmak”
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, KURGAN sistemiyle amaçlarının cezalandırmak değil, bilgilendirme yoluyla gönüllü uyumu artırmak olduğunu belirtti.
Şimşek, açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“Kayıt dışılıkla mücadelede teknolojiye yatırım yapıyoruz. Bu sistemlerin amacı mükellefleri cezalandırmak değil, bilgilendirmek ve gönüllü uyuma davet etmektir. Dürüst mükelleflerin hak ve hukukunu koruyoruz. Gerçek alım satım yapanlar açısından endişe edilecek bir durum bulunmuyor.”
