Bir haftadır bayram tatili izlenimlerimi sizlere aktarıyorum. Bu günlerde ben tatil beldelerinde ekonomik krizin hissedildiğini görmedim. Ekonomistler ekonomik bir krizin olduğun altını çiziyor. Benim tek güvendiğim ekonomist Hikmet Oray Yalçın’dır. Kendisine ‘Türkiye ve Dünya ekonomisi ile ilgili bilgi verici bir yazı gönder’ dedim. Sağ olsun kendisi yurtdışında olmasına rağmen beni kırmadı. Hikmet Oray Yalçın’ın bugün dünya ekonomisi ile ilgili analizlerini köşeme taşıdım. Yarın ise Türkiye ekonomisi ile ilgili izlenimlerini köşeme taşıyacağım. Hikmet Oray Yalçın’ın dünya ekonomisi üzerine analizleri;
Amerika Çin ticari savaşında 4. raunt yeni ek vergi uygulamasıyla başladı. Bunun üzerine birçok dostum arayarak bu konu hakkında yaptığımız toplantıların, edindiğimiz bilgilerin neler olduğunu sordular. Tabi ki en merak edilen tüm olanların yanı sıra Türkiye ekonomisinin nereye gittiği. Bunun ilk bölümü olarak öncelikle Amerika ve Çin arasındaki ticari savaşın etkilerini anlatmaya çalıştım. İkinci bölüm olarak da Ülkemiz ekonomisini başka bir yazıyla anlatacağım. Şimdiden herkese mutlu bayramlar diliyorum.
- Çin, Amerika için ciddi bir tehdit. 2000 yılında GSYH (Gayrisafi yurtiçi hasıla) olarak Amerika 10,3 trilyon USD ile 1. Sırada-Çin ise 1.2 trilyon USD ile 6.sıradaydı. 2018 yılı sonu itibariyle Amerika kendisini ikiye katlayarak 20,5 trilyona USD’ye ulaşarak yine 1.sırada yer aldı. Ancak Çin kendisini 11 kat katlayarak 13,4 trilyon USD’ye ulaştı ve 2.sıraya yerleşti. Türkiye ise kendisini yaklaşık 3 kat katlayarak 0,3 trilyon USD’den 0,8 trilyon USD’ye ulaştı ve 20.sıradan 18.sıraya yükseldi. Dünya GSYH sıralamasında ilk beş ülke kendisini 2 kat büyütürken Türkiye’nin performansı GSYH verisi genel ortalamasının üzerinde oldu. Önümüzdeki dönemde beklenen en iyi senaryo Amerika’nın %2 Çin in ise %6 büyümesi. Bu durumda Çin 2029 yılında GSYH’nı Amerika ile eşitler hale geliyor.
- Dünya ticaretinden ülkelerin aldığı pay açısından durum incelendiğinde: Amerika 2000 yılında % 15,5 ile 1.sırada iken, Çin %3,6 ile 8.sıradaydı. 2018 yılına gelindiğinde Çin %11,8 ile 1.sıraya yükselirken, Amerika %10,9 ile 2.sıraya düştü. Gelişmiş ilk 8 deki tüm ülkelerin payları düştü. Türkiye ise %0,6 dan %1 e yükselerek 32.sıradan 28.sıraya yükseldi.
- Çin in kendisine büyümede belirlediği dünyanın en önemli 10 stratejik sektörü var. Bu sektörlerde Çinli tedarikçilerin payı % 40. Bu sektörlerin sadece yazılım endrüstrisi için 2 milyon öğrenci yetiştirirken, Amerika ise bu sektörlerin yazılım mühendisliğine 350 bin öğrenci hazırlamakta.
- Huawei: şu anda 105 milyar USD’lik geliri ile Microsoftu yakaladı. 170 ülkede 180 bin çalışanla hizmet veriyor ve şirketin %98,6’sı çalışanlarına ait. 13 milyar USD’lik ar-ge harcaması ile 2300 patent sahibi oldu. Dünyanın en büyük Telekom ürün satıcısı. Smartphone da ikinci en büyük satıcı. Şu anda dünyada 5G altyapısını anahtar teslim inşa edebilecek tek şirket olarak gösteriliyor. Bu altyapıyı teknolojisini kuran ise bir Türk olan Erdal Arıkan.
- Savunma harcamaları incelendiğinde 2000 yılında Amerika 301 milyar USD ile 1.sıradayken, Çin 23 milyar USD ile 6.sıradaydı. 2018 yılına gelindiğinde Amerika Savunma harcamalarını ikiye katlayarak 649 milyar USD ye çıkardı, Çin ise bu alandaki harcamalarını tam 10 kat artırarak 250 milyar USD’ye çıkararak 2.sıraya yerleşti. Türkiye’nin savunma harcamaları ise 10 milyardan 18 milyar USD’ye yükselerek 15.sırada yer aldı.
- Amerikan iç politikasına bakıldığı zaman Trump’ın Çine karşı yaptırım söylemleri arttıkça senatodan geçirdiği onay sayılarının artış gösterdiği analiz edilmekte. Bu da seçimler için Trump’ın elini güçlendirmekte.
- Çin ve Amerika arasındaki ticaret savaşı global büyümeyi son dört yılda %3,6 dan %3,3 e düşürerek yavaşlattı.
- Dünya genelinde son dört senede Çin hariç faizler düştü. Bu bize dünya ticaretinde bir resesyon yani durgunluk sinyali vermekte.
- Dünya ticaretinde Çin ve FED dışında genişleme etkisi yapabilecek başka bir güç şu an için yok. Ancak Çin de son dört sene düşmeyen faizlerin bu sene düşmeye başlaması, Çininde bize yavaşlamaya başladığını gösteriyor. Yani artık Çin faizleri dünyanın bir nevi büyüme göstergesi olmuş durumda. Dünya ticareti 2019 yılı mayıs sonu itibariyle %7,5 oranında düştü.
- Amerika ile Çin arasında ticaret savaşı 2018 yılının Ağustos ayında başladı ve şu ana kadar 3 raunt şeklinde gerçekleşti. Amerika dün itibariyle vergi artırımına tekrar giderek 4.raundu başlattı. 1.raundda Çin in büyümesi % 0,2, 2.raundda %0,5 ve 3.raundada % 2,1 geriledi. Bugün itibariyle Çin %6,9 büyümeye oranına sahip. Eğer bu oran %6,5 ve altına doğru giderse tüm dünya ciddi bir daralmayla karşı karşıya kalmakta.
- Bu savaş devam ederken doğal olarak Asya kaplanlarının, Vietnam’ın ve buna ek olarak Meksika’nın büyümesi arttı. Ancak unutmamak gerekir ki şayet Çin para birimi devalüe olursa, Asya para birimleri de devalüe olur. Türkiye ise bu alandaki ticarette olmadığı için bundan devalüe manasında etkilenmez.
- İstatistik şirketlerinin anketlerine bakıldığında Çin ile Amerika’nın kesinlikle anlaşamayacağını öngörenler %55, Trump ek tarifelere devam edecek diyenler ise %23,
- Ancak bu savaşın iyi haberi ise dünya piyasaları bu gelecek savaşın olumsuzluğunun yarısını çoktan fiyatladı.
- Kısa vadede Çin in, Uzun vade de ise Amerika’nın bu savaştan zarar göreceği analiz edilmekte. Tahminler Çin in bu sene taviz verip atlatacağı ve uzun dönemde karlı çıkacağı yönünde.
